Previous Lesson -- Next Lesson
YUUHANNA - Ndaygu ngun jalbi ka nder nibhe
Jandeeji ka Linjiila no Yuhanna seedorii nonn
a) Fii yungande liyyhi hawniinde nden (Yuuhanna 21:1-14)
YUUHANNA 21:7-8
7 Onsay taalibaajo mo Iisaa yidhunoo on wi’i Petruusu: Ko Joomi on nii! Nde Sim’uunu Petruusu nanirnoo wonde ko Joomi on nii, o bhornii dolokke makko on, ko fii hari himo bhortii, onsay o iwi ka laana o cikkii ka nder ndiyan. 8 Bheya taalibaabhe ardi e laakun kun e nder poodhorgol jalaaji dhin e hoore hidhi heewi tew liyyhi, ko fii hari hibhe woddhitori pencen on wa sogone teemeddhe dhidhi.
Windoowo on Linjiila on anditi wonde nden nangande liyyhi dhuudhude hinaa nii tun nde laatori. Hari himo ka nder laana o faami wonde neddho wondho on ka daande weendu hinaa goddho goo woo si wonaa annabi Iisaa. Yuuhanna fillaaki innde annabi Iisaa nden, kono o haaliri teddungal dhun dhoo: «Ko Joomi on nii!»
Dhun dimbi Petruusu, o faami wonde Almasiihu on no jannude bhe kadi jannde hittunde rewrude e yungande liyyhi nden. O wattii dolokke makko on, o faalanooka bhadaade Joomi on hara o bhornaaki. O iwi ka nder laana, o cikkii ka nder ndiyan, o fubbii haa o hewti ka sera. O seedi e laana kan e yibbhe makko bhen e liyyhi nangaadhi dhin kesun. O yejjiti fow, bhay bhernde makko nden ko annabi Iisaa nde woni e piddanaade.
Yuuhanna lutti ka nder laana, hay si tawii giggol makko ngol ko laabhungol wano ngol Petruusu ngol non. Kambhe e wondibbhe mabbhe bhen, bhe laayhi laakun kun e nder cuucal ko timmata meeterji 100 haa bhe hewtoyi ka gadha. Bhe darni laana kan, bhe hewti ka leydi.
YUUHANNA 21:9-11
9 Bhay wonii bhe tippike ka leydi, bhe yi’i dhon liyyhi no fawii e hoore yiite, wondude e bireedi. 10 Iisaa wi’i bhe: Addee goddhi e liyyhi dhi nangudhon jooni dhin. 11 Onsay Sim’uunu Petruusu yhawi ka laakun, o poodhi jalaaji dhin, o tippini ka leydi. Tawi dhin jalaaji no heewi liyyhi njani yonudhi teemedere e cappandhe jowi e tati. Fii kala non hidhi dhuudhunoo, kono jalaaji dhin seekaaki.
Bhay taalibaabhe bhen hewtii, bhe yi’i dhon liyyhi no fawii e hoore yiite. Ko honto dhin piiji fow iwi? Annabi Iisaa wi’i bhe yo bhe aru bhe nafoda e makko. Ko kanko woni Joomi on e saatinoowo on, dhin dhidhii kala non. O sendodi e mabbhe nyaametee on e hoore giggol. Himo newnani en yo en sendodu e makko kuugal makko ngal e conyal makko ngal. Si taalibaabhe bhen huutoraano waaju makko on, bhe hebhataano hay huunde. Kono himo saatinde bhe dhoo nafagol. Hino nhaldhini ko tawi kon kanko Joomi on mo hattonjinaa on e nyaametee iwoowo on ka aduna, no jippini hoore mun haa ka o nafoda e mabbhe fii hollugol bhe giggol makko ngol.
Wano aada neebhudho on wi’iri non, oo adadu 153 liyyhi no fewti nooneeji liyyhi andanoodhi dhin fow e on saa’i. Hino wa’i wa si annabi Iisaa wi’iino: «Hinaa noone lenyol gootol banii-aadama tun yungotodhon, kono fewtinanee lan noone yimbhe leyyhi aduna on dhin fow.» Fow no saatinaa naatugol ka nder ngurndan Alla. Wano wonirnoo non jalaaji dhin seekaaki sabu teddeendi ndin, ko wano non Moftal ngal ronkirta mulude maa bonude e nder humondiral ngal ka Ruuhu-Seniidho on, hay si tawii wobbhe e tawaabhe bhen e maggal luttiday e ganyaneendi e angal giggol. Ko kanko jeyi Moftal haqiiqawal ngal.
YUUHANNA 21:12-14
12 Iisaa wi’i bhe: Aree nyaamon. Laatii hay gooto e taalibaabhe bhen suusaali mo landaade wi’a: Ko a hombo nii? Ko fii hari hibhe andi ko Joomi on. 14 Tawi ko tammun dhun non Iisaa no feenyana taalibaabhe mun bhen gila o immintinaa e hakkunde maybhe bhen.
Annabi Iisaa mottindiri taalibaabhe mun bhen ka sera yiite giggol makko ngol. Gooto e mabbhe suusaali haalude, ko fii hari hibhe andi ko Joomi on tigi woni oo kodho. Hari hibhe faalaa hirbaade mo, kono kulol ngol e teddungal ngal alaa newnande bhe. Annabi Iisaa tayhi bireedi on, du’ii, senditani bhe. O yaafanii bhe, o heydhintini bhe. Taalibaabhe bhen fow no wuurude soono woo e nder yaafuyee Joomi mabbhe on. Si wonaano sella-finde makko on e fee ndin ahadi, bhe fow bhe maayayno. Hibhe nennii hoolagol mo maa hebhugol tama’u. O felaali bhe, kono o tiidhiniri bhe nyaametee hawniidho. Annabi Iisaa e Alla no habborii on non yo on senditu Kibaaru Moyyho on fii kala ko on junuubankeebhe e nenniibhe bhernde. Ko misal ngal annabi Iisaa jokki ngal non e fee ko o huuwi kon kaawakeeji hawniidhi bhawto ummutal makko ngal.
b) Fii no Petruusu tabintiniraa ka golle makko aynugol wuru ngon (Yuuhanna 21:15-19)
YUUHANNA 21:15
15 Bhay bhe gaynii nyaamude, Iisaa wi’i Sim’uunu Petruusu: Ko an yo Sim’uunu mo Yuunusa, e hara hidha yidhi lan bhuri bhee dhoo? O jabii mo, o wi’i: Hiiyii Joomi an, hidha andi midho yidhu-maa. Onsay Iisaa wi’i mo: Awa danko baaloy an koy.
Rewrude e salminaango makko wondungo ngon e bhuttu, hari annabi Iisaa yaafanike taalibaabhe mun bhen junuubaaji mabbhe dhin wano yeddande nde Petruusu yeddi nden ko o fuddhinoo feenyannde bhe. Kono yeddande nde Petruusu yeddi nden no landii lekki hawruki. Moyyhere Joomiraadho on no feenyi e nder kongudhi makko dhin. Himo etude bherdhe dhen. O rewtaali e yeddande Petruusu nden, o accani Petruusu no on taskorana hoore mun, o faamana kadi hoore makko. O noddiri mo innde makko tigi-tigiire nden, nden innde ko Sim’uunu mo Yuunusa fii andintingol mo mbaadi makko hindi ndin.
Hande annabi Iisaa no landaade wi’a: «Hara hidha yidhi lan? Hara a huutorii kongudhi an dhin, hara a hoolike fodaariiji dhi mi fodu-maa dhin? Hara a faamii ko mi hombo, hara a bhadike lan? Hara a naati ka nder safaaji an, hara a accitirii jawle maa dhen e saa’iiji maa dhin e doole maa dhen fii an? Hara haa-jooni miijooji mon dhin ko e mon dhi fewti, kaa hara on wontidii gooto? Hara ngurndan an dhan no teddinde mo?»
Annabi Iisaa landii Petruusu, wi’i: «E hara hidha yidhi lan bhurii bhee dhoo?» Petruusu jaabii, wi’i: «O’oo, Joomiraadho, mi bhuraa bhe, mi yeddii fii maa.» Petruusu no hoolii hoore mun, o jaabii o wi’i hiiyii, kono o hattini giggol makko ngol e fee huutorgol halfere e haala gireeki wi’unde giggol, kono hara ko giggol iwungol ngol ka Alla yaltayngol ngol e Ruuhu-Seniidho on e gomdhinal tiidhungal ngal.
Petruusu bugitoraaka sabu giggol makko lo’ugol ngol, kono Joomi on torii mo yo tentin giggol makko ngol e fee dankagol taalibaabhe makko bhen. Annabi Iisaa yamiri on taalibaajo wadhoowo yaha yiltoo yo o danko sukaabhe bhen e nder gomdhinal ngal. Baalun Alla kun sottiri baaloy koy coggu yhiiyhan makko dhan. Hara hidhon jebbilii kurkanagol sugu ngon wuro, rondoda e maggo piiji dhin fow, ardoroo ngo munyal, habboo haa ngo mawna? Kaa hidhon habborii bhe bhuri ko bhe waawi okkude kon maa ko bhe waawi rondaade kon? Kaa on seliibhe, gila dhun, bhe pottitike wuro ngon, bhe seekitaama? Annabi Iisaa landii Petruusu yo o bhuru dankaade sukaabhe bhen ka bannhe gomdhinal.
YUUHANNA 21:16
16 Iisaa wi’i mo kadi: Enee Sim’uunu mo Yuunusa, hidha yidhimmi? Kanko Petruusu o jaabii mo, o wi’i: Hiiyii Joomi an, hidha andi midho yidhu-maa. Onsay Iisaa wi’i mo: Awa aynu Baali an dhin.
Hinaa non dhon annabi Iisaa hatti, o landitii mo yo o tentinan mo: «Ko hadhi jaabodhaa lan no yaawiri, wi’aa lan ‘Midho yidhu-maa’? Giggol maa ngol nandaa e ngol banii-aadama ngol timmaa ngol? Hara giggol maa ngol hinaa jinyo wondi? E hara ko e anniye mo laabhaa ngol tippi e mun?»
Ngal landal meemi bhernde Petruusu nden, o jaabori yankinaare, o wi’i: «Joomi, hidha andi kala huunde, hidha andi ko haa honto bawgal an ngal hatti. Giggol an ngol suudhanaaki ma. Midho yidhu-maa tigi, midho hebulii okkitirgol ngurndan an dhan fii maa. Mi hebhaali kutu, mi ronkay kadi hebhude kutu. Kono giggol maa wongol ngol e an findinii giggol poomayankewol ngol.»
Annabi Iisaa yeddaali ko Petruusu wi’i kon, o maaki: «Wano yidhirdhaa lan non, yidhir non kadi tawaabhe bhen ka Moftal an. Dankata mabbhe on welaa fii. Yogaabhe e mabbhe ko sattubhe fii, hebhubhe yanal, mo bee no jokka laawol mun. Hara hidha faalaa rondaade baali an dhin ka balaaje haa nde ronkudhaa woo? Ko an halfinaa dhi.»
YUUHANNA 21:17
17 O wi’i mo kadi tammun: Sim’uunu mo Yuunusa, e hara hidha yidhi lan? Dhun aanini Petruusu fii ko o wi’i mo kon tammun si himo yidhi mo. O jaabii mo, o wi’i: Joomi an, hidha andi kala huunde. Hidha andi midho yidhu-maa. Iisaa wi’i mo kadi: Awa danko baali an dhin.
Hari annabi Iisaa yeddii fii Joomi on laabi tati, wano non o hoddhii laabi tati ka baafal bhernde, o ndarndii mo fii andugol si tawii giggol makko ngol ko haqiiqawol. O yaltintini ko o hattonjini kon e giggol iwungol ngol ka Alla immorde e Ruuhu-Seniidho on, Petruusu tigi andanayno dhun hoore mun: ko nde Ruuhu-Seniidho on tippinoo nden e makko nyande juldeere wi’eteende nden Pentekosta, o hendinoo ngol giggol. O bheyditi dhun dhoo: «E hara hidha humondiri e an bhuri bheya hedditiibhe haa ka tawata hidha jebbilii okkitirgol ngurndan maa dhan fii no aduna on hisiniree?» Ka tatabhun, Petruusu jaaborii ande, o wi’i kadi Joomiraadho on no andi bhernde an nden.
Petruusu qirritii wonde annabi Iisaa no mari goonga fii ko o hiitinoo kon ko o yeddata kon fii makko laabi tati, e hoore dhun Almasiihu on no andi kala huunde. Awa Petruusu noddiri mo Alla goongaajo on, andudho on ko suudhi kon ka nder bhernde neddhanke. Ko noddaandu ndu ngaynaako noddetee ndun woni kaliifu mo Petruusu halfinaa on, e maanaa dankata baali dhin.
Hara ko on ngaynaako aynoowo wuro ngo Alla halfini on ngon? Hara hidhon sutii nde caappali dhin e ruuhuuji bondhi dhin woni e bhadaade? Anditee wonde en fow ko en junuubankeebhe. En handaa e wonugol ngaynaako wuro Alla ngon, si wonaa sabu moyyhere hendaade nden ka leggal altindiraangal. Pellet ngaynaakoobhe bhen no hatonjini e yaafuyee bhuri baali dhin. Ko hasii kon ko welsidotoobhe e golle mabbhe bhurdhe dhen e hittunde.
TORAARE: Iisaa-Almasiihu Joomi, ko an woni Ngaynaako Moyyho on. A noddii lan fii wonugol ngaynaako, hinaa ko mi handi e mun non. Midho iwtiri bhaawo maa, dhun no diwninde lan. A halfinii lan dammi dhin. Mi dhoftike ma, midho toraade ma yo a maru dhi, yedhaa dhi ngurndan poomayankejan dhan, hiwaa dhi fii wota gooto jilo dhi. Labbhin dhi, yedhaa lan munyal e yankinaare e hoolaare e gomdhinal e tama’u no mi tiidhira fota mi tabita e giggol maa ngol. A hawkataa lan, kono hidha yidhirin mi ittiri maa on fow.
LANDAL:
- Ko hondhun nhaldhini on e nder yewtere feyyhunde nden hakkunde annabi Iisaa e Petruusu sahaabaajo makko on?