Previous Lesson -- Next Lesson
7. Si Pablo didto sa Atenas (Buhat 17:16-34)
BUHAT 17:16-21
16 Didto sa Atenas samtang si Pablo nagpaabot kang Silas ug kang Timoteo, nasamok kaayo ang iyang hunahuna sa pagkakita niya sa siyudad nga mga nalukop sa diosdios. 17 Busa nakiglantugi siya sa mga Judio didto sa sinagoga ug sa mga dili Judio nga nagtuo sa Dios ug sa mga tawo nga mahiadto sa plaza sa matag adlaw. 18 Pipila ka mga magtutudlo nga Epikureo ug Estoiko nakiglantugi usab kaniya. Ang uban kanila miingon, “Unsay bay buot ipasabot niining ignorante nga nagpakaaron-ingnon nga maalam?” Ang uban usab miingon, “Daw naghisgot siya mahitungod sa dios sa lain nga nasod.” Gisulti nila kini tungod kay nagwali si Pablo mahitungod kang Hesus ug sa pagkabanhaw. 19 Busa gidala nila si Pablo sa atubangan sa tigom sa konseho sa Areopago, ug miingon sila, “Buot kaming masayod niining bag-ong pagtulon-an nga imong gihisgotan. 20 Pipila sa imong gisulti nakapatingala kanamo ug buot kaming masayod sa kahulogan niini.” 21 Kay ang tanang mga taga-Atenas ug ang mga langyaw nga nagpuyo didto gusto kaayong makighisgothisgot ug mamati sa mga bag-ong pagtulon-an.
Ang ubang mga kaigsoonan miuban kang Pablo gikan sa Berea ngadto sa Atenas. Didto siya gibiyaan nga nag-inusara. Siya wala mosulod niining siyudad sumala sa iyang kaugalingong desinyo o katuyoan. Ang Dios mismo maoy naggiya kaniya didto aron makigbugno uban sa mga pilosopo nga Grego. Diha sa dako nga Gregong siyudad, si Pablo naghulat kang Timoteo ug kang Silas. Pinaagi sa pag-alagad ug panag-usang pag-ampo, sila naglaom aron sa pagbuntog sa mapagarbohong mga espiritu dinhi niining bantogang ulohan.
Apan ang dungganon nga apostol sa mga Hentil, mahimong dili molingkod uban sa iyang gipiko nga mga bukton. Naglakaw diha sa siyudad siya nahimong nasuko pag-ayo ug natandog pag-ayo sa dihang siya nakamatngon kon unsa kapuno sa mga diosdios ang marmol nga mga templo. Ang mga Judio adunay pagbuntog sa pagsimba sa mga diosdios. Apan dinhi, sa Atenas, sila mibarog pag-usab. Si Pablo nasakitan ug sa labing madali nakamatngon nga ang pagsimba ug diosdios ug ang nagkalain-laing pagsagol sa mga kultura maoy hinungdan alang sa kakulang sa husto, sinsero nga pagtuo diha niining dako nga siyudad.
Ang mga taga-Atenas wala mag-ila sa pagtuo nga kini mahimong bisan usa ka sukaranan sa kamatuoran o usa ka gikinahanglan nga elemento. Sila wala mohimo sa pagkupot sa kamatuoran sa inspirasyon. Hinoon, sila nagpataas sa ilang mga hunahuna labaw sa tanang ubang sa mga prinsipyo. Ang matag pagtulon-an ug matag konsepto mao ang mituki pinaagi sa ilang mga pilosopiya. Sa panlantaw niining makalilisang nga kamatuoran, si Pablo miasdang batok sa mga dios sa kakawagan, diin ang kadasig ug ang hinungdan luyo niining ateyistikong mga pilosopiya. Siya naningkamot aron motalikod ang mga taga-Atenas gikan sa pag-alagad sa mga diosdios ngadto sa pag-alagad sa tinuod ug buhi nga Dios.
Ang kaalam, gidumala ug gihunahuna sa walay duhaduha mao ang mga langitnong mga gasa, apan asa magpuyo ang tawo gikan gikuha ug walay iyang Ginoo, ang matag ideya sa tawo mahimong mangil-ad, limbongan, ug daotan. Ang mga maalamon sa dili madugay mahimong mapagarbohon ug mapahitas-on sa kaugalingon. Sila dili makasabot sa Dios uban sa ilang mga hunahuna, ug, busa, bisan pa sa ilang mga henyo, nahulog nga binuta ngadto sa binuang. Ang ilang walay balaan nga pagtahod alang sa buhi nga Dios ug ang daghang mga pagtuotuo mahitungod sa katunga nga mga dios ug mahugaw nga mga espiritu gipangulohan sa tawo aron sa magasimba sa tawo. Siya kinsa wala makaila sa Dios naghimo sa iyang kaugalingon nga usa ka dios, ang sentro sa uniberso ug pagsukod sa tanan.
Si Pablo miulbo ang kasuko sa pagkawalay pagtuo sa mga taga-Atenas, ilabina tungod sila nagsimba sa daghang mga dios. Kini nga kasuko mao ang nakahimo sa usa ka dako nga panalangin, ug mao ang gigamit aron pagpaila sa panahon sa grasya alang sa Europa. Ang apostol ni Kristo, alang sa himaya sa Dios, mao ang pagtagad sa masakiton nga lawas sa Europa. Siya mao ang nagpaila sa buhi nga Kristo, ang bugtong paglaom, ngadto sa mga Hentil. Ang kasuko ni Pablo ngadto sa ateyistikong mga arte, mga relihiyon, ug mga pilosopiya mao ang hinungdan nga ang Europa nahimong abli niining ebanghelikanhong misyonaryo.
Sumala sa iyang nabatasan, si Pablo miadto paingon sa sinagoga sa mga Judio, diin siya nakahimamat uban sa mga tawo nga nagpasidungog sa Ginoo. Apan kita wala makabasa nga bisan unsa nga ang mga Judio o diosnon nga mga Hentil midawat paghimo sa gipakaingong dula sa pagtuo. Bisan diha sa sinagoga sa mga Judio sila nakigsulti mahitungod sa lain-laing mga pilosopikal nga mga opinion, inay sa pagsumiter sa ilang kaugalingon ngadto sa tinuod nga pinadayag sa Dios.
Sunod niining panagtigom, ang apostol miadto sa gawas paingon sa mga kadalanan ug nagsugod sa pagwali pinaagi sa mga dalan sa mga plasa. Sa Atenas ang matag usa mahimong moingon kon unsay ang iyang gipangandoy. Ang pagsulti ug ang pagsulat nahimong barato ug makaulaw. Ang matag-usa nagdahom sa iyang kaugalingon nga usa ka gamay nga pilosopo. Si Pablo, diha sa iyang kaalam, wala magpresentar sa ebanghelyo sa mga taga-Atenas pinaagi sa pagwali. Hinoon, ginamit ang pamaagi sa pagpangutana ni Socrates, siya milaom sa pagsulti ngadto sa mga disipulo sa hunahuna ginamit ang samang paagi nga ilang naandan.
Sa taodtaod human ang uban niadtong nagdahom sa ilang kaugalingon nga mga pilosopo nagpaubos sa ilang kaugalingon, ug naghangyo sa paglantugi uban sa mga latagaw nga mga Judio. Ang mga taga-Epikureo mga tawo nga nagtuo sa pagkaanaa, kinsa nag-iisip sa katuyoan sa kinabuhi sa tawo ingon nga pagkab-ot sa kalipay. Sila nag-isip sa tanang laing hunahuna nga mga damgo ug imahinasyon. Ang mga Estoiko nangita aron sa pagbuntog sa kalibotanong hunahuna. Pinaagi sa kalamboan sa mga hiyas ug pagpugong sa kaugalingon sila milaom nga mahigawas gikan sa pagkaulipon sa dili putli nga mga motibo. Dili ang mga tawo nga nagtuo sa pagkaanaa ni ang mga tawo nga gigiyahan pinaagi sa mga sumbaan ang nakasabot sa mensahe ni Pablo, ug sila mitawag kaniya nga usa ka “tabian”. Ang Grego nga pulong alang niining termino nagpasabot “tipasi-nga binhi”, ingon nga kon ang usa nga nagsulti nag-angkon diha sa iyang kaugalingon nga walay sistema sa hunahuna, apan sa baylo, mga talagsaon nga pagbaligya sa minudo ug mga kinatumyan sa kahibalo nga siya adunay pagpamunit sa uban. Sa ingon, sila nangatarongan, siya wala makahimo sa pagdala sa tingub sa bisan unsa nga kalangkuban sa uniporme sa kaisipan sa hunahuna. Siya nagsabwag sa mga ideya nga nagkaguliyang, walay gahom sa paghilis kanila, sama sa mga binhi diha sa tutunlan sa usa ka himongaan.
Ang uban kanila nakadungog kang Pablo nga nag-ingon nga si Hesus mao ang Ginoo sa Himaya, ug nga ang Iyang pagkabanhaw mao ang usa ka timaan sa atong umaabot. Sila gustog daghang madunggan mahitungod niining mga hillisgotan diha sa makataronganon nga paagi, aron makahimo sa kritikal nga pag-analisar ug paghukom sa iyang mga prinsipyo. Busa sila mahimong makahimo sa pagbiaybiay kaniya, o modawat kaniya paingon sa sulod nga lignin sa mga maalamon. Apan walay usa sa mga tigpaminaw nga naghunahuna sa iyang kaugalingon aron mahimo diha sa dinaliang pagkinahanglan sa Dios, ni walay usa kanila nga naghunulsol o nagpakita sa pagsabot sa iyang mga sala. Ang ilang prinsipyo sa hunahuna gibutang diha sa makalingaw sa ilang kaugalingon ug sa makahimuot sa ilang mga dalunggan. Sila gusto sa pagpangita sa dili kasagaran, diin sila sa ulahi mahimong mahisgotan diha sa ilang mga libro. Sa labing menos sila gusto sa pagpangita sa usa ka butang aron pagtabang kanila sa pagpadayon sa ilang pagsaway ug pagkatawa niining pobreng tawo.
Kini mao ang lagmit nga ang mga tumatan-aw gikan sa sulod sa mga lingin sa kultura miapil diha niining paglantugi, kay sila mikuha kang Pablo ug nagdala kaniya atubangan sa konseho sa siyudad. Mga hunahuna, mga doktrina, ug mga prinsipyo mahimo didto nga mohukom aron sa pagpakita kon usa ka katingad-an nga espiritu may misulod sa ilang nasod, usa ka butang diin mahimong makadisturbo sa panag-uyon sa daghang mga espirirtu diha sa Atenas. Uban sa bakak nga mga kalolot sila naghangyo kaniya sa pagpatin-aw ibabaw sa doktrina ug sa mga prinsipyo sa iyang mga pilosopiya.
Ang ilang mga kasingkasing wala nangita sa Dios, ug ang ilang mga hunahuna dili mga gutom alang sa pagkamatarong. Sila lamang naghunahuna sa pagsumiter kang Pablo mga hunahuna ngadto sa mga lagda sa dula sa ilang mga prinsipyo gisunod. Walay usa kanila nga mituo nga kini posible nga makahibalo sa kamatuoran sa tarong nga paagi. Kay alang kanila ang Dios natago. Ang ilang mga hunahuna mga puno uban sa kaulag ug pagpanapaw. Sila nahulog nga binihag sa matag mahayag intelektwal nga hunahuna. Sila mga abli sa matag madanihon nga doktrina, ug ilang pilosopiya nga gibutang og gihatagan ug gibug-aton lamang sa pagka maako-akohon. Ang matag usa niining kabus nga mga maalamon mao ang nalingla sa kaugalingon nga mga henyo. Sila wala makaila nga ang Dios mao ang lamang ang usa ka dako, ug nga sa Iyang atubangan ang tawo walay pulos ug walay bisan unsa. Busa, kini kinahanglan hisgotan, nga ang usa sa ilang maalamon nga mga tawo sa pagkatinuod miila sa iyang pagkabuta, ug nagsugid sa pagkanegatibo: “Ako nasayod nga ako walay bisan unsa.” Sa pagkatinuod siya wala makaila sa Dios, ug sa ingon siya wala makaila sa iyang kaugalingon. Siya mao ang buta nga lider sa buta.
PAG-AMPO: O balaan, tinuod nga Dios, tipigi ako gikan sa kagubot sa mga hunahuna, nga ako mahimong mosubmitar ngadto sa Imong kahibalo, ug dili molakaw nga mahisalaag diha sa dula sa pilosopikanhong mga ideya, gipakadios nila ang ubang mga tawo ug ang akong kaugalingon. Ikaw lamang ang dako, ug kami mga walay pulos, maksasala, ug mananapaw diha sa among mga espiriyu. Pasayloa kami sa among sala sa among mga hunahuna, aron nga kami mahimong magpadayon sa Imong pulong.
PANGUTANA:
- Nganong si Pablo nasuko pag-ayo pinaagi sa daghang mga dios didto sa Atenas?